طهور

معرفی کتاب

همانطور که از نام کتاب پیداست “طرح کلی اندیشه اسلامی” سعی دارد اصول مبنایی مطرح در اندیشه اسلامی را با رویکردی اجتماعی، منسجم و با محور قرآن بررسی نماید. سخنران محترم طی بیست و هشت جلسه سخنرانی منظم در ایام ماه مبارک رمضان، در محفل گرم و پرشور مسجد کوچک امام حسن مجتبی مشهد، هر بار تعدادی از آیات قرآن را دسته کرده، و بر مبنای دسته‌های تعیین شده اصولی همچون توحید، نبوت و معاد را شرح می‌نماید.

کتاب اثری متفاوت از همه آثار اعتقادی است چرا که ابتدای امر با طرح موضوع ایمان، مخاطب را از بحث بر مفاهیم انتزاعی دور کرده و او را با آثار عملیِ پذیرش این اصول در زندگی فردی و اجتماعی آشنا می‌کند. برای مثال در مبحث توحید تاکید بر آثار پذیرش توحید و اعتقاد به جهان‌بینی توحیدی در قواره نظام اجتماعی است. در مبحث نبوت سخن از مفهوم برانگیختگی نبی و اقدامات او برای برانگیختن جامعه، شکل‌گیری و تعارض گروه‌هایی با پیامبر، شرح اهداف پیامبر و فرجام کار انبیاست. و در مبحث ولایت، ابتدا مفهوم ولایت، و سپس پیوندهای درونی جامعه اسلامی بین مؤمنین و بین ولیّ جامعه و مؤمنین و نوع رابطه جامعه اسلامی با دوستان و دشمنان خارجی تبیین شده است.

یکی دیگر از ویژگی‌هایی که کتاب را به اثری ارزشمند و منحصر به فرد تبدیل کرده است، روش طرح و بحث مطالب است که به‌شکلی بدیع و ابتکاری پایه‌ریزی شده بود. به گفته‌ یکی از حاضران در این جلسات، “روش هم این بود که قبلاً خلاصه درس را می‌نوشتند، بعد اینها پلی‌کپی می‌شد، تکثیر می‌شد و قبل از درس در همان‌جا به افراد فروخته می‌شد. افرادی که دوست داشتند می‌خریدند، جلویشان می‌گذاشتند و درس را هم گوش می‌کردند. سخنرانی بیشتر به درس شباهت داشت. در حقیقت درس بود گرچه سخن شکل سخنرانی داشت. برخی از مخاطبان سرپا می‌ایستادند. جمعیت هم بعد از نماز مغرب، عشا و ظهر ماه رمضان می‌نشستند استفاده می‌کردند.”

یکی دیگر از ویژگی‌های این روش تدریس و بحث، شرکت دادن مخاطبان و جوانان از طریق “کنفرانس دادن مطالب جلسه‌ پیشین” بود: “مسجد امام حسن مجتبی علیه‌السلام هم، محل حضور و تجمّع نیروهای انقلابی، بازاری، تحصیل‌کرده‌‌ حوزوی و دانشگاهی بود. آنجا، از جمله‌ موارد که تدریس فرمودند، نهج‌البلاغه و درس و طرح کلّی اندیشه‌های اسلام بود. آنجا خیلی کلاسی‌تر کار می‌شد. به این معنا که بیانات ایشان را، جوان‌های حاضر یادداشت می‌کردند و جلسه‌ بعد، کنفرانس می‌دادند. در واقع، تربیت انسان‌های آگاه به معارف دینی به تمام معنا بود.”

مقام معظم رهبری هدف بلند اثر خویش را اینگونه معرفی می‌کنند که: “بنده یک ماهِ رمضان در مسجد امام حسنِ مشهد سخنرانىِ مستمر سى جلسه‌اى داشتم. آن زمان به ضبط سخنرانی‌ها خیلى اهمیت داده نمى‌شد؛ اما استثنائاً همه‌ این سى سخنرانى ضبط شده است. در آن سخنرانی‌ها راجع به توحید، امامت، ولایت، نبوّت و سایر مباحث اساسى بحث شده است که الان هم آنها را تأیید مى‌کنم. اینها پایه‌هاى فکرى براى ایجاد یک نظام اسلامى بود؛ اگرچه ما آن موقع امیدوار نبودیم که نظام اسلامى شش، هفت سال دیگر محقّق شود. مى‌گفتیم اگر پنجاه سال دیگر هم ایجاد نشود، بالاخره پایه‌هاى فکرى‌اش اینهاست. آن کار، جهت دادن به فکر نسل جوانِ آن روز بود”.